اخلاق و بازار؛ گفتگویی درباره دین، علم اقتصاد و عدالت

کتاب پیش‌رو را نمی‌توان کتاب تخصصی و تئوریک در حوزه‌ «اخلاق و اقتصاد» دانست زیرا مباحث نظری گسترده‌ای در سه حوزه معروف: اخلاق اثباتی، اخلاق هنجاری و فرااخلاق در آن یافت نمی‌شود،‌ حتی می‌توان گفت این مجموعه بیشتر ناظر به مباحث عمل اخلاقی و اخلاق کاربردی است هر چند پای نظریه اخلاق نیز به میان خواهد آمد. اما با این حال اثری قابل تأمل و خواندنی به شمار می‌رود.

مصادیق مطرح شده در کتاب درباره عقاید مذهبی، گرچه برگرفته از فرهنگ مسیحی است اما به جهت قرابت‌های موجود در سطح اخلاق، بسیاری از آن دغدغه‌ها و آموزه‌ها برای مسلمانان نیز صادق است.

هرچند باید اعتراف کرد به جهت گستردگی کمی و غنای کیفی بیشتر فقه و اخلاق اسلامی، کنکاش در «رابطه بازار با اخلاق اسلامی» بسیار پیچیده‌تر از مسائل مطروحه در این کتاب است،

حداقل به دلیل دو ویژگی برجسته:

• نخست این‌که یک پرسش خاص از مجموعه مباحث «اخلاق و اقتصاد» را محور تمام مباحث قرار داده یعنی: ارتباط و تأثیر اخلاق دینی (به طور خاص مسیحی) بر رفتار اقتصادی جامعه. به بیان دیگر پرسش‌های کتاب عبارتند از: وظیفه ما به عنوان یک مؤمن (مسیحی) در مقابل اقتصاد بازار چیست؟ اخلاقی که سازوکار بازار رقابتی در دل خود ترویج می‌کند، چقدر با اخلاق مسیحی موافق و چقدر معارض است؟ نقش ما در تعدیل پیامدهای نامطلوب بازار چیست و مداخله بهینه دولت چگونه است؟
• دیگر این که در کنار بیان روان برای مخاطب عام،‌ شیوه جذابی را برگزیده و بخش وسیعی را به پاسخ نویسندگان به مقاله طرف مقابل اختصاص داده که موجب گفتگویی سازنده و نتیجه‌بخش شده است. این کتاب به خوبی گویای ابعاد اختلاف میان دو تفکر اقتصادی: خوش‌بین و بدبین نسبت به بازار است، البته نه با زاویه اختلاف چپ و راست در ابتدای قرن بیستم بلکه متناسب با همگرایی‌های آغاز قرن بیست‌ویکم: به این معنی که هر دو تفکر فوق نه به اصل و ریشه نظام اقتصادی کنونی معترض‌‌اند و نه با پایبندی به دین در رفتار اقتصادی، مخالف.

مطالعه ۳۵ صفحه آغازین کتاب