اقتصاد سیاسی جهانی؛ نظریه و کاربرد

مبادلات فرا مرزی و بین‌الملل و حتی قاره‌ای، مقوله‌ای نوین و تازه نیست و تاریخ مکتوب بشر نمونه‌های فراوانی از تجارت، بازرگانان، معاهدات، جاده‌ها و مواصلات تجاری بین قاره‌ای یا دریایی، و ‌کاروان‌های تجاری را ثبت کرده است. اما آنچه در این میان جدید است و از پدیده‌های خاص دنیای مدرن محسوب می‌شود، نظام حکمرانی و ترتیبات نهادی است که بویژه در قرن بیستم تاسیس شده و فراسوی حاکمیت‌های ملی، حکمرانی کرده‌اند و چه‌بسا با قواعد و قانون‌های خود عملا گستره آزادی‌ها و مسوولیت‌های کشورها را دچار قبض و بسط کرده و حتی در امور ملی و حاکمیتی ملل مداخله داشته‌اند.

بدیهی است که نفس این جریان امری طبیعی و و حتی فطری بوده است. انسان موجودی است مدنی و فراسوی هویت فردی خود، و منطبق بر ناموس تکوین الهی، لاجرم می‌باید هویت‌های جمعی متکامل و متمایزی چون قوم، قبیله، ملت، امت و … که با یکدیگر مشغول تبادل و تعارف‌اند، را تجربه کند، و به تعامل و مبادله با آنها بپردازد. چرا که تکامل انسان در گرو تعمیق حیات اجتماعی او و گسترش و تزاید انواع پیوندهایی است که بین افراد یا مجموعه‌های انسانی شکل می‌گیرند. با افزایش تعاملات و فرصت‌های مبادلاتی، ناگزیر احتمال شکست در تعامل و بروز هزینه‌های مختلف مبادلاتی، احتمال تزاحم و تعارض، و سوال از بهترین نوع مبادله حسب شرایط زمان و مکان، نیز بیش از پیش مطرح می‌شود. لذا نفس وجود و ضرورت یک حکمرانی و قاعده جهانی برای حفظ و تعمیق پیوندهای بین‌المللی، امری است بدهی و ضروری. حتی شکل‌گیری روابط بالادستی – پایین دستی و پیشرو و پیرو بر سبیل موازین عدل، لاجرم مقبول و حتی مطلوب است. اما آنچه در این خصوص غیر مقبول است اینکه روابط مزبور ماهیتاً به روابطی استثماری و یکسویه و مخالف با ذات مدنیت انسانی مبدل شود. اصل حکمرانی و قاعده‌مداری جهت احتراز از این آسیب، ضروری است. اما اگر قواعد و ترتیبات و نظامات نظم‌بخش، از جانب احدی از متعاملین مصادره به‌مطلوب و ابزار جلب یکسویه منافع شخصی شوند و وسیله‌ای شوند تا با تمسک به آنها، اعمال سلطه شده و تعاملی استثماری برقرار شود، بدیهی است که نقض غرض شده و مساله به ضد خود تبدیل می‌شود.

کتاب حاضر از معدود کتاب‌های مقبول و معروف جهانی است که با مروری جامع و تحلیلی به مسائل اقتصاد سیاسی جهانی، ترکیبی مطلوب از نظریه و سیاست، اندیشه و عمل و تاریخ را در هم آمیخته و مروری جامع و واقع‌بینانه به جریانات نهادی و سازمان‌های بین‌المللی و عملکرد آنها دارد. بنحویکه این کتاب را به یک کتاب درسی یا کمک درسی مفید بدل می‌کند. برای اقتصاددانان مجموعه کاملی از نظریه‌ها و اندیشه‌های روابط بین‌الملل و برای سیاسیون گستره جامعی از ابعاد اقتصادی بین‌الملل و توسعه را دارد. و برای همگان نیز تصویری خوب از مراودات جهانی اقتصاد و سیاست، توسعه، امنیت، حکمرانی جهانی، برخوردها و مشارکت‌های بین‌المللی، روابط جنوب- شمال، منطقه‌گرایی و جهانی شدن، روابط سیاسی- اقتصادی قدرت‌های بزرگ،‌ ارزیابی عملکرد سازمان‌های بین‌المللی،‌ معماری نوین مالی جهان،‌ تامین می‌کند. نکته بارز این کتاب آنجاست که در معرفی مکاتب ارتدوکس و هترودوکس قدیم و جدید، جانب توازن را حفظ کرده و هر دو را به‌خوبی معرفی می‌کند…

مطالعه ۳۵ صفحه آغازین کتاب