تحول در عصر فضای مجازی

فضای مجازی با شتاب شگرف و رو به تزایدی در حال بسط و گسترش بوده و تمام ساحات اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی زندگی بشر را درنوردیده است، به طوری که هر روز بخش بزرگی از زیست انسانی را در خود فرو می برد و حیات متفاوت و جدیدی به آن می دهد.
با این حال این تحول آن چنان تمامی ارکان جامعه کنونی رامتحول و دگرگون کرده است که می توان سخن از شکل گیری عصر و تمدن نوینی به میان آورد که برآمده از همگرایی فناوری های نوظهور، افق جدیدی را برای جوامع معاصر گشوده است. افقی به طور مرتب و مستمر باید از طریق نهادهای علمی و سیاست گذار مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد.
نگارنده معتقد است فضای مجازی با ویژگی های خود نظیر شبکه ای شدن، هوشمند شدن، خدماتی شدن، زمان مندی و مکان مندی، فشردگی زمانی و مکانی، 360 درجه ای شدن، مجازی شدن، اطلاعاتی و داده بنیاد شدن، سکویی شدن، کالایی شدن، زیست بوم انسان و اشیاء، همگرایی ابزارها، برخطی دائم و… موجب ظهور شکل جدیدی از نهادهای اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، حقوقی و سیاسی شده است به طوری که هر کدام از این نهادها امروزه با پدیده ها و مسائلی روبه رو هستند که تا پیش از این، نظریه پردازان و سیاست گذاران نسبت به آن ها درک و فهمی نداشتند.

در این میان مسئله ای که اهمیت مطالب مذکور را در زمینه فضای مجازی، دو چندان می کند مسئله «حکمرانی » است. امروزه با بسط و گسترش فضای مجازی نه تنها حکمرانی بر فضای مجازی بسیار دشوار و پیچیده شده، بلکه حکمرانی کشورها نیز به طور عام با موضوعات و مسائل جدیدی روبه رو شده است. با توجه به این مطلب، یکی از پدیده های مهمی که گسترش فناوری تأثیرات زیادی بر روی آن داشته است، نظام حکمرانی در کشورهاست.
در این نوشتار که در سه فصل تنظیم شده است، تلاش شده تا ابتدا ماهیت و بنیان های تحولات در عصر فضای مجازی مورد مداقه قرار بگیرد، سپس تغییرات گسترده در هر یک از حوزه های تحولی از جمله فناوری، اقتصاد، فرهنگ و اجتماع، آموزش، بهداشت و درمان، کشاورزی، حقوق و مقررات، امنیت و دیپلماسی و روابط بین الملل مورد تحلیل و بررسی قرار داده شود و در نهایت به تحولات حکمرانی به مثابه اساسی ترین مسئله پیش روی کشورها درعصر فضای مجازی پرداخته شود.