

حقوق ارتباطات و تعامل آن با دین و اخلاق
«حقوق ارتباطات و تعامل آن با دین و اخلاق»، یعنی کتابی که به لطف خدا اینک در دست شماست، در حقیقت درآمدی بر طرح منسجمتر این بحث است که در هفت فصل تقدیم شما خوانندگان گرامی میشود.
فصل نخست تحت عنوان «حقوق و رسانه» به تعریف این رشته نوپیدا و تبیین پایههای آن اختصاص دارد، جایگاه آن در تقسیمبندیهای علم حقوق و منابع تدوین آن را تعیین میکند و بایستههای ششگانهای را برای دستیابی به نظام کارآمد حقوق رسانهای برمیشمارد.
در فصل دوم «دین و رسانه» موضوع بحث است. دین از نگاه رسانه و رسانه از نگاه دین، بیانگر کنش متقابل این دو مقوله بوده و پس از آن، تأثیر دین بر پیامهای رسانهای در دو قالب حقوقی و اخلاقی یادآوری میگردد.
با مقدمهای که گفته شد، «اخلاق و رسانه» باید موضوع فصل بعدی قرار میگرفت تا ضمن ارائه تعریف اخلاق رسانهای و تبیین کارکرد و هدف آن، لزوم اجتناب از خلط میان قواعد حقوقی و دستورهای اخلاقی مورد تأکید قرار گیرد. تبیین موارد تشابه و تفاوت گزارههای حقوقی و اخلاقی به همین جهت ضروری مینمود. لزوم معیارسازی و ضابطهمند کردن اخلاق حرفهای پایانبخش این فصل است.
فصل چهارم به مروری بر قدیمیترین تلاشها برای تدوین و شفافسازی بایدها و نبایدهای اخلاق در حرفه روزنامهنگاری، به معنای عام آن میپردازد و «فهرستی از نظامنامههای اخلاقی در جهان» را در اختیار خواننده محترم میگذارد. این فصل در حقیقت ترجمه بخشی از یک کتاب معتبر در همین زمینه است که از سوی یونسکو منتشر شده و در جای خود معرفی میگردد.
فصل پنجم تحت عنوان: «مطالعه موردی؛ تبلیغات بازرگانی در پرتو حقوق و اخلاق» در پی آن است که مباحث نظری انجام شده در فصلهای پیشین را با تطبیق عملی در یکی از مهمترین و جدیدترین فعالیتهای ارتباطی در معرض سنجش قرار دهد. اهمیت و آثار تبلیغات بازرگانی در بخشهای مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و حتی سیاسی انگیزه انتخاب موضوع این مطالعه موردی بوده است. پس از اشاره به تجربهها و نمونههای جهانی در این مورد، دورنمایی از الگوی اسلامی و بومی نیز مورد توجه قرار گرفته است.
«اصل آزادی ارتباطات و اطلاعات از دیدگاه اسلام» موضوع فصل ششم است؛ زیرا: این اصل زیربنای تمام اصول و قواعد حاکم بر فعالیتهای ارتباطی و رسانهای به شمار میرود؛ ضمن آنکه محل تلاقی هر سه مقوله حقوق، دین و اخلاق است. پس ضرورت دارد که از نگاه اسلام به عنوان مبنای قانونگذاری و اساس فرهنگ اخلاقی در کشور ما به بحث گذاشته شود.
سرانجام فصل آخر به بازخوانی دو نمونه عملی و نظری از تعامل رسانه، دین و اخلاق اختصاص یافته است. روزنامه شیخ فضلالله نوری؛ نمونهای از مطبوعات مردمی ـ حوزوی است که نشان میدهد از ابتدای رواج ابزارهای ارتباطی نوین، علمای دین چگونه از رسانههای جمعی برای انجام رسالتهای اجتماعی و سیاسی خویش، عملاً بهره جستهاند.
امام موسی صدر نیز دیگر عالم برجسته معاصر است که نگاهی زیبا به روزنامهنگاری مبتنی بر ایفای رسالتهای دینی و رعایت بایستههای اخلاقی داشته است. او رسانه را به مثابه محراب عبادت و خدمت بزرگ و کار در آن را عزیز میشمارد و بر اهمیت آزادی و آزادگی در این حرفه اصرار میورزد. بازخوانی این نگاه حُسن ختام کتاب حاضر خواهد بود….
ریال 2,400,000
فهرست عناوین
ارتباطات جمعی در زمان ما اهمیت وصفناپذیری یافته است. تنوع رسانهها، تحول فناوریها و پیشرفت مهارتهای ارتباطی در کنار اشتیاق کمنظیر مردم به استفاده از ابزارهای نوین و نیز دسترسی آسان و کمهزینه آنان به این وسایل موجب شده است که واقعاً بتوان قرن کنونی را «عصر رسانه» نامید.
چندین سال پیش و قبل از ورود در این قرن، وزیر دفاع آمریکا پیشنهاد اجرای یک طرح تحقیقاتی راهبردی برای تدوین استراتژی «امنیت ملی آمریکا در قرن بیستویکم» را به مقامات ارشد این کشور ارائه کرد. کاخ سفید و کنگره با این طرح موافقت کردند و کمیسیونی با همین عنوان تشکیل شد. اعضای این کمیسیون از میان سیاستمداران، قانونگذاران و پژوهشگران برجسته انتخاب شدند.
یکی از یافتههای مهم این طرح عظیم که اجرای آن سه سال به طول انجامید، همین بود که ارتباطات و رسانه در آینده نقشی اساسیتر ایفا خواهد کرد. آنان اعلام کردند: «اگر هزارهای را که در آستانه پیوستن به تاریخ است، به عنوان دورانی میشناسیم که بشر در آن برای نخستینبار به فضای سیارهای خود پی برد، سده نخست هزاره آینده را میتوان قرنی دانست که به ارتباط کامل در زمان حقیقی دست خواهد یافت، ما شاهد چیزی خواهیم بود که آن را (مرگ فاصله) خواندهاند».
از بین رفتن فاصله میان انسانها که اعم از فاصلههای زمانی و مکانی است، البته چالشهای بزرگی را نیز به همراه خواهد داشت که «برخی معرفتی و عملی و برخی دیگر اخلاقی و فلسفی هستند».
این واقعیت بسیار پرشتابتر از آنچه حدس زده میشد، هماکنون در برابر دیدگان ماست. توسعه حیرتانگیز ارتباطات و پیشرفت شگفتآور فناوریهای اطلاعاتی، به رغم همه رهاوردهای مثبتی که به ارمغان آورده است، پرسشها، چالشها و حتی بحرانهای متعددی را نیز در پی داشته است؛ تا آنجا که شیوه مدیریت و کنترل آن به موضوعی مهم و راهبردی برای سیاستگذاران، رهبران و مصلحان اجتماعی تبدیل شده است.
بیتردید «حقوق ارتباطات» یکی از کارآمدترین و لازمترین مقدمات برای انتظام این حوزه و دفع یا رفع دغدغههای مربوط به نظم عمومی است. به همین دلیل است که این رشته نسبتاً نوپیدا به سرعت رشد و تکامل یافته است. اما چنانکه خواهیم گفت، «حقوق» داروی همه دردها نیست، رسالت و کارکردی محدود و معین دارد که جز به مدد گرایشهای اخلاقی و دینی تکمیل و تتمیم نخواهد شد. باز هم به همین دلیل است که بحث از رابطه «دین و رسانه» و نیز «اخلاق و رسانه» مورد توجه قرار گرفته است.
شناسنامه اثر
چاپ |
اول |
---|---|
سال نشر |
1399 |
شابك |
978-600-214-801-8 |
نویسنده |
دکتر محسن اسماعیلی |
صفحات ما در شبکه های اجتماعی