دعوای تصرف عدوانی

دعوای تصرف عدوانی در قانون آئین دادرسی مدنی ایران (با مطالعه تطبیقی در فقه امامیه و حقوق فرانسه): قانون آیین دادرسی مدنی جدید مصوب سال ۱۳۷۹ در برخی مواد با قانون آیین دادرسی مدنی قدیم مصوب سال ۱۳۱۸ متفاوت است، از جمله این مواد، مواد قانونی راجع به دعاوی تصرف است که در چند ماده، این دو قانون متفاوت‌است؛ بنابراین، بر آن شدیم که در این کتاب برخی از این تغییرات را در مورد یکی از مصادیق دعاوی تصرف یعنی دعوای رفع تصرف عدوانی مورد تحلیل و بررسی قرار دهیم. لذا، در مقدمه به بیان مسأله و طرح سؤالات و فرضیات و…. می‌پردازیم.

یکی

دعوای رفع تصرف عدوانی یکی از تأسیس‌های حقوقی است که حقوق ایران آن‌را از حقوق فرانسه اقتباس نموده است. مطابق ماده ۱۵۸ قانون آیین دادرسی مدنی جدید «دعوای رفع تصرف عدوانی عبارت‌است از: ادعای متصرف سابق مبنی بر اینکه دیگری بدون رضایت او مال غیر منقول را از تصرف وی خارج کرده و اعاده‌ی تصرف خود را نسبت به آن مال درخواست می‌نماید» دعوا در صورتی دعوای تصرف مرده می‌شود که موضوع حق منشاء آن تصرفات قبلی خواهان یعنی در اختیار داشتن عملی مال یا حق مورد نظر باشد.

مقام

در این مقام، وجود یا عدم وجود حق قانونی ماهوی خواهان مورد توجه قرار نمی‌گیرد. در واقع قانون گذار به متصرف قبلی مال غیرمنقول حق داده‌ بدون ارائه دلایل مالکیت رفع تصرف متصرف فعلی که عدواناً تصرف کرده است را با جمع شرایطی از دادگاه بخواهد. هدف این دعوا حمایت از مالک واقعی است حتی اگر از این امتیاز غاصب نیز استثنائاً بهره‌مند شود.

مقررات

مقررات راجع به دعوای رفع تصرف عدوانی از جمله مقرراتی است که تا قبل، تصویب قانون آیین دادرسی مدنی جدید در سال ۱۳۷۹ دست‌خوش تغییرات بعد از انقلاب اسلامی نشده‌بود بنابراین، تا قبل از این تاریخ این مقررات با ایراد مخالف شرع بودن مواجه نگردیده‌ بود. اما در سال ۱۳۷۹ در زمان تصویب قانون آیین دادرسی مدنی جدید، مقررات راجع به این دعوا با ایراد خلاف شرع مواجه شد و بدین خاطر است که قانون گذار برای مرتفع نمودن ایرادات وارد به این مقررات، تغییراتی را در این مقررات اعمال نمودند که مقررات راجع به دعوای رفع تصرف عدوانی به مقررات راجع به دعوای مالکیت نزدیک کرد.

عنوان

نکته این‌که عنوان کتاب پیش‌روی دعوای تصرف عدوانی‌ است که به‌علت این‌که دعوای رفع تصرف عدوانی مفهوم این تأسیس را بهتر بیان می‌کند، در طول بحث از این عبارت استفاده خواهد شد.