دين و ديپلماسي عمومي؛ ديپلماسي عمومي جهاني

انقلاب‌ها و از جمله انقلاب اسلامی ایران، اولویت خویش در روابط خارجی کشور را ارتباط‌ گیری با مردم سایر کشورها و مجاب‌سازی و جلب نظر آنها قرار می‌دهد. این سیاست، یعنی جلب و جذب قلوب مردم و مخاطب قرار دادن آنها در سیاست خارجی، چند دهه‌ای است که با عنوان «دیپلماسی عمومی» شناخته شده است.

به این ترتیب اصل در انقلاب‌ها و نظام‌های انقلابی دیپلماسی عمومی است تا دیپلماسی رسمی.

به همین جهت دولت‌هایی که مردمان آنها تحت تأثیر ایدئولوژی یک انقلاب پیروز قرار می‌گیرند، رهبران این انقلاب‌ها را متهم به دخالت در امور داخلی خود می‌نمایند، در حالی که آنچه در عالم بیرون اتفاق می‌افتد، بازتاب انقلاب‌ها و نفوذ معنوی و ایدئولوژیک آنها در ملل همسو و همفکر است.

به همین جهت در جستجوی علل انقلاب در جوامع، یکی از مواردی که ذکر می‌شود این است که باید دید در نزدیکی یا همسایگی کشور مورد بحث، به تازگی انقلابی اتفاق افتاده است یا خیر؟ این بدین معناست که انقلاب‌های بزرگ به خودی خود الهام‌بخش بوده و صادر می‌شوند یا به تعبیر علمی‌تر، در جهان خارج از خود بازتاب می‌یابند….

زمانی که در سال 57 -1356 انقلابی بزرگ در ایران اتفاق افتاد، همگان را اجماع بر این بود که ایدئولوژی این انقلاب، «اسلامی» است. در نتیجه اسلام به مثابه یک ایدئولوژی در عمل تبدیل به منبع قدرت نرم انقلاب اسلامی ایران گشت. این اسلام انقلابی، خیلی زود توانست، از بالای سر دولت‌ها، با توده‌های مردم مسلمان در منطقه و جهان ارتباط مثبت و اثرگذاری برقرار کند. در بستر و زمینه‌های مساعد و مناسب کشورهای اسلامی و ملل مسلمان، بذر دیپلماسی عمومی انقلاب اسلامی ایران خیلی زود جوانه زده و بالنده شد.

این‌گونه بود که در جریان انقلاب اسلامی ایران، رابطه وثیق و نیرومندی میان دین و دیپلماسی برقرار شد. در طول بیش از چهار دهه حیات این انقلاب، هنوز که هنوز است دشمنان این انقلاب از قدرت نرم و دیپلماسی عمومی اسلام انقلابی یا به تعبیر امروزی‌تر آن، اسلام سیاسی، در هراسند. امروزه، جمهوری اسلامی ایران یکی از مصادیق بارز و یکی از نمونه‌های موفق رابطه دین و دیپلماسی عمومی در جهان محسوب می‌شود.

آنچه که از آن به غلط با عناوینی نظیر احیای امپراتوری ایران یا هژمونی ایران در منطقه یاد می‌شود، نیست مگر دیپلماسی عمومی موفق مبتنی بر دین اسلام جمهوری اسلامی ایران در منطقه.چرا که اگر بنا به رقابت قدرت سخت جمهوری اسلامی ایران با کشورهای مدعی بود، قدرت سخت مجموعه رقبا و دشمنان جمهوری اسلامی ایران هزاران برابر بیشتر از ایران است. پس علت هراس و هراس‌افکنی و هراس‌زایی از ایران انقلابی در چیست؟ …

لذاست که سلسله سؤالاتی هنوز نیاز به پاسخ دارد. آیا نفوذ جمهوری اسلامی ایران در کشورهای مسلمان نظیر یمن، عراق، بحرین، سوریه، لبنان، فلسطین، تونس، سودان، افغانستان، و … از قدرت سخت آن ناشی می‌شود یا منبعث از قدرت نرم دیپلماسی عمومی مبتنی بر اسلام آن است؟ این قدرت نرم، دیپلماسی عمومی و «دیپلماسی فرهنگی» جمهوری اسلامی ایران است که به رغم تمام ضعف‌ها و کاستی‌های احتمالی‌اش، توانسته است مخاطبان بسیاری را با خود همراه سازد…

ترجمه کتاب حاضر با عنوان «دین و دیپلماسی: دیپلماسی عمومی جهانی» در شورای راهبردی روابط خارجی، فرصت مغتنمی را فراروی محققان کشور خواهد داد تا بتوانند به مباحث مربوط به این حوزه عمق بیشتری داده و با بسط ابعاد آن قلمروهای جدیدی بدان بیافزایند.

مطالعه صفحات آغازين كتاب