جنبش جدیدی که در دهه‌های اخیر و به‌ ویژه پس از جریان بیداری اسلامی در جهان اسلام به‌وجود آمد، نوعی جهادگرایی است که ریشه در حرکت سلفیه دارد. «دعوت سلفیه از همان آغاز با واژه «گذشته» و «گذشتگان» همراه بوده است. این گذشته را نمی‌توان نوعی تاریخ‌گرایی محض دانست؛ بلکه همان‌گونه که تاریخ فرهنگبا تاریخ فرهنگی متفاوت است، تاریخ فرهنگ سلفیه با تاریخ فرهنگی سلفیه که نوعی از فرهنگ‌گرایی بر آن حاکم است، متفاوت می‌باشد. در اینجا همان‌گونه که تاریخ فرهنگی درصدد تبیین معرفت‌شناسی فرهنگی در طول تاریخ است و تاریخ فرهنگ را بیان نمی‌کند، بلکه خود این تاریخ فرهنگی است، تاریخ فرهنگی سلفیه، به‌دنبال معرفت‌شناسی و تحلیل تاریخ ذهنیت حاکم بر جریان سلفی‌گرایی در ساختار فکری عوامل آن، چگونگی شکل‌گیری آن و سرانجام نحوه بروز آن در صحنه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در فرآیند تاریخ است».

گفته می‌شود نقطه آغازین سلفی‌گری به عصر «ابن‌تیمیه» بازمی‌گردد؛ اما در حقیقت، این رویکرد در طول تاریخ، تحولات نسبتاً زیادی به ‌خود دیده است.
بر همین اساس می‌توان گفت طیف‌های متعددی از سلفی‌گری وجود دارد. «در واقع، درحالی‌که برخی دایره مکتب سلفی‌گری را چنان گسترده می‌کنند که همه اهل‌ سنت را دربرمی‌گیرد و سابقه آن را به صدر اسلام بازمی‌گردانند و هر فرد را به دیدگاه‌های سلفی می‌خوانند، برخی دیگر آن را مترادف وهابیت دانسته و سلفی‌گری را دقیقاً وهابیت قلمداد می‌کنند. همچنین در عصر کنونی، جهان غرب نیز به جریان‌های غرب‌ستیز و مخالف خود، عنوان سلفی بخشیده و می‌کوشد طیف‌های اسلامی مخالف خود را در ردیف جریان‌های واپسگرا و سلفی معرفی نماید، تا هم مورد تهاجم تبلیغاتی و نظامی غربی‌ها قرار گیرند و هم به‌عنوان گروه‌های سلفی و افراطی، از سوی جهان اسلام طرد شوند. چنین وضعیتی موجب شده که در اطلاق سلفی و سلفی‌گری، دقت و معیار ویژه‌ای در نظر گرفته نشود و همنوا با غرب و سلفی‌ها که می‌کوشند از راه هم‌پوشانی، دیگران را همراه با خود نشان دهند، بسیاری از گروه‌های اسلامی غیرسلفی، در ردیف سلفی مصطلح قرار گیرند. این در حالی است که نه‌تنها میان سلفی‌گری و فرقه‌های کلامی و فقهی اهل ‌سنت تفاوت‌های اساسی وجود دارد، بلکه درون سلفی‌گری نیز تضادها و تفاوت‌های بسیاری دیده می‌شود که موجب ایجاد جریان‌ها و طیف‌های گوناگون «درون‌سلفی» می‌شود.