فقه‌الحدیث؛ مباحث نقل به ‌معنا

نقل به‌معنا پدیده‌ای است که از همان عصر صحابه و تابعین رخ داده و تا اعصار متأخر و معاصر ادامه یافته است.

نقل به‌معنا فارغ این‌که درباره مجاز بودنش چه اقوال و شروطی وجود دارد و فارغ از این‌که چقدر سودبخش یا آسیب‌رسان شمرده شود، پدیده‌ای است که در واقعیت دنیای حدیث و در مقام تحقّق، در حد گسترده‌ای رخ داده است و می‌توان گفت تاریخ نقل به‌معنا منطبق با تاریخ کل حدیث است.

در متن کتاب، برای نشان دادن الگوها از انبوهی احادیث برگزیده از کتب شیعه و اهل سنت استفاده شده است؛ با وجود آن‌که نگارنده طیفی از احادیث ذکر شده در کتاب را قابل نقد از حیث اعتبار می‌داند، ولی به‌عنوان مثالی برای نقل به‌معنا ضرورتی برای این سخت‌گیری وجود نداشته است؛

بر همین پایه، اساساً نقد حدیث از حیث صدور یا حجیت مسأله این کتاب نبود و نگارنده در‌باره درستی محتوای این احادیث موضع تأییدی ندارد، بلکه باور دارد که برخی از آنها در معرض تحریف، و برخی از آنها اساساً موضوع‌اند.

به هنگام بحث از حالت‌های دوگانه یا چندگانه در روایت یک حدیث، یا همه آنچه در اختیار داریم نقل به‌معناست و اصل لفظ از دست رفته است، یا یکی از حالت‌ها اصل و بقیه نقل به‌معناست.

در متن حاضر، از آنجا که هدف‌گونه‌شناسی است، رویکردی کاملاً خنثی به این مسأله وجود دارد و هرگز داوری صورت نمی‌گیرد که کدام یک از دو یا چند حالت اصل هستند.

تشخیص اصل از فرع در مواردی که اصل باقی مانده است، و بازسازی اصل از خلال نقل به‌معناهای موجود، چنان‌که در سطور پیش‌گفته شد، خود موضوع اثری مستقل است که ان‌شاء‌الله به‌زودی تقدیم خوانندگان خواهد شد.

مطالعه ۳۵ صفحه آغازین کتاب