نقش ائمه در تهذیب احادیث نبوی

نقش ائمه در تهذیب احادیث نبوی (ع): مسلّماً نهی پیامبر(ص) خصوصیت ندارد. امر او نیز بسان نهی است. اندیشه «حسبنا کتاب الله» تز بسیار نادرستی است که خود قائل نیز بدان، عمل نکرد و همه مسلمانان نیز آن را نادیده گرفتند، و حدیث نبوی را بسان قرآن، محترم شمردند، ولی حامل رسالت، در حال حیات خود، احساس کرد که ممکن است برخی، با حدیث او بازی و یا تجارت کنند، لذا از همان زمان هشدار داد و جاعلان حدیث را به آتش دوزخ تهدید کرد و فرمود: «من کذب علیّ متعمّداً فلیتبوّأ مقعده من النار»؛ «هرکس عمداً بر من دروغ ببندد، جایگاه او آتش است».

نقش ائمه در تهذیب احادیث نبوی

برخی از روایات حاکی از آن است که جعل حدیث در عصر خود پیامبر۶ آغاز شده بود، چنان که از حدیث دیگر استفاده می‌شود، آنجا که فرمود: «قد کثرت علیّ الکذابه وستکثر بعدی، فمن کذب علیّ متعمداً فلیتبوّأ مقعده من النار». ولذا علما و دانشمندان، پس از وقفه‌ای در کتابت و ضبط حدیث، در پرتو یک رشته اصول و قواعد به تهذیب احادیث پرداختند، امّا باز نتوانستند بسیاری از موضوعات و مجعولات را از احادیث صحیح جدا کنند.

حدیث

منع کتابت حدیث، از آغاز خلافت ابی‌بکر و پس از آن، در دوران خلافت دومی و سومی، زمینه را برای جعل حدیث، آماده ساخت و در دوران معاویه، جعل حدیث به اوج خود رسید. بالاخص، محدّثان درباری، و بازرگانان حدیث، با جعل احادیث تجارت نموده و انظار خلفا را به خود، جلب می‌کردند تا آنجا که در دوران معاویه، جعل حدیث در فضائل عثمان به اندازه‌ای رسید که خود معاویه از واکنش آن ترسید و به همین جاعلان و ناقلان، پیام فرستاد: احادیث درباره فضائل عثمان، از حدّ گذشته است. بکوشید فضایلی را درباره شیخین نقل کنید. معاویه این جمله را در بخشنامه‌ای که به فرمانداران و استانداران نوشت، گوشزد کرد.