امنیت انرژی؛ رویکرد میان رشته ای

بازارهای انرژی به سرعت تکامل می‌یابند تا به نیازهای فزاینده و در حال تغییر در سراسر جهان پاسخ بگویند. مدت‌هاست که امنیت انرژی همچنان دغدغه اصلی سیاست‌گذاران و تحلیل‌گران است. در نهایت، بایستی بر نتیجه‌گیری‌های متعددی تأکید کرد. نخست، در سال‌های اخیر، قدرت هسته‌ای و منابع احیاء‌پذیر توجه فزاینده‌ای به خود جلب کرده‌اند. این سوخت‌ها پتانسیل بالایی دارند و احتمالاً مساعدت خود را به ترکیب انرژی جهانی افزایش دهند. با این حال، بیشتر تحلیل‌گران انرژی و سازمان‌ها پیش‌بینی می‌کنند که نفت، ذغال‌سنگ و گاز طبیعی به سلطه خود در بازارهای انرژی ادامه خواهند داد.

دوم، به رغم دغدغه‌های مشروع درباره دسترس‌پذیری منابع انرژی کافی برای تحقق تقاضای فزاینده جهان، به نظر می‌رسد که ذخایر سوخت ترکیبی جهان شایسته برخورد با این چالش در آینده پیش‌بینی‌پذیر باشد. اگر به گونه‌ای متفاوت بیان کنیم، زمین‌شناسی کمتر از سیاست‌گذاری جغرافیایی برای امنیت انرژی چالش به بار می‌آورد. آنچه در «بالای زمین» اتفاق می‌افتد احتمالاً بیشتر از آنچه «در زیرزمین در دسترس است بازارهای جهانی انرژی را تشکیل بدهند. این چالش‌های بالای زمین شامل روابط میان تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان، سیاست‌های سرمایه‌گذاری و موضوعات زیست‌محیطی و دیگران است. به همین دلیل یک رویکرد میان رشته‌ای برای پاسخ به این چالش‌ها لازم است.

سوم، درون این بستر، مفهوم امنیت انرژی باید بازتاب منافع همه طرف‌های مربوطه (مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان، شرکت‌های ملی و بین‌المللی و طرفداران محیط زیست) است. این مفهوم همچنین باید شامل زنجیره کلی انرژی باشد (کشف، توسعه، تولید، حمل و نقل، پالایش و مصرف نهایی). سرانجام، امنیت انرژی نباید در چارچوب حاصل جمع صفر دیده بشود، جایی که دستاوردهای یک طرف ضررهای طرف دیگر محسوب می‌شود. انرژی می‌تواند و در واقع در بسیاری از مواقع یک وضعیت بُرد- بُرد است. ایجاد قطعیت و ثبات بیشتر به همه طرف‌ها سود می‌رساند. همکاری نه مواجهه استراتژی کلیدی در تعقیب امنیت انرژی به شمار می‌آید.

نگاه مختصر به تاریخ انرژی نشان می‌دهد تهدیدات برای امنیت انرژی همچنان به قوت خود باقی است. این تهدیدات شامل تهدیدات زمین‌شناسی، ژئوپلیتیکی، اقتصادی و زیست‏محیطی است. در بخش‌های بعدی این چالش‌ها را هم از سوی مصرف‌کننده و هم تولیدکننده بررسی خواهیم کرد. بحث مفصلی از مفهوم امنیت انرژی توأم با تحلیل اشکال مختلف انرژی (برای مثال، نفت، گاز طبیعی، ذغال، قدرت‌هسته‌ای و منابع احیاء‌پذیر) نیز پیش می‌نهیم. این بحث بر موضوعات مهمی که ویژگی بازارهای انرژی جهانی است، تاًکید می‌کند.

مطالعه ۳۵ صفحه آغازین کتاب