آفاق جهانی تفکر شیعه

با عنایت به سرعت چشمگیر روند و فرآیند جهانی‌شدن، و تأخیر در تبیین نظریه غنی شیعه در خصوص جهانی‌شدن، در طول سه دهه گذشته، ‌خوف آن می‌رود که سلطه و استیلای این پدیده، ‌سطوح و لایه‌های مختلف جامعه اسلامی را (‌با عنایت به مشخصه ویژه جوان بودن جامعه اسلامی ایران و خطرات بالقوه‌ای که در این زمینه متصور است) به سیطره خویش در آورده و عملاً فرصت‌های مناسبی که در اختیار داریم را از دست داده و به‌رغم غنای فکری و تئوریک مذهب شیعه، ‌جامعه اسلامی شیعی ایران با این پدیده پر سرعت، ‌منفعلانه برخورد کرده و قشر عظیم جامعه اسلامی و بخصوص جوانان آینده‌ساز این مرز و بوم را از دست داده و جهان تشیع نتواند جایگاه منیع و والای خویش را در این عصر کسب و احراز کند.

از سوی دیگر نقش مذهب در روابط بین‌الملل، ‌اخیرا مورد توجه شمار قابل ملاحظه‌ای از آثار و نوشته‌های علمی، ‌بویژه در حوزه‌های سیاست خاورمیانه، ‌مطالعات اسلامی،‌ گفتمان تمدن‌های معاصر، ‌مطالعات پسا‌استعماری، ‌مطالعات قومی و تروریسم جهانی قرار گرفته است.[۱]

با این حال،‌ بجز چند استثنا مباحث نوپا در خصوص جهانی‌شدن که اغلب از آن به‌عنوان فرایندی پیچیده و بسیار متنوع همراه با تاثیرات گوناگون اجتماعی، ‌اقتصادی، فرهنگی و غیره یاد می‌شود، ‌موضوع دین‌شناسی و ابعاد و پیامدهای دینی پدیده جهانی‌شدن، ‌به‌طور مشخص یا نادیده گرفته شده و یا به حاشیه رانده شده‌اند. در عوض، ‌در متون علمی و دانشگاهی‌، ‌اغلب بر تاثیرات وحدت‌بخشی و یا تفرقه‌آفرینی مذهب در امور جهانی (جنگ‌های مذهبی) و به‌طور فزاینده‌ای تاکید به‌عمل آمده است. به همین منظور با عنایت به‌غنای معرفتی اسلام و تفکر شیعی، ‌توجه به ارتباط بین تفکر شیعی با پدیده جهانی‌شدن و پاسخگویی دین به این پدیده بسیار ضروری است.[۲] از این رو اثر حاضر در پی پاسخ‌گویی به این مسئله اساسی است که مهدویت و منجی‌گرایی ریشه در کدام مبانی معرفتی دارد و نگاه اساسی آن بر پایه کدامین مکاتب انسان‌شناسی‌،‌ جهان‌شناسی و کیهان‌شناسی استوار است. آیا جهانی‌سازی هم از همین مباحث معرفتی برخوردار است؟

[۱]. ن.ک، ادیب، مصطفی، ثقلین گرانقدر، الگوی راهبردی طراحی ساختار مهندسی فرهنگی جهان اسلام.

[۲]. ن.ک، ادیب، مصطفی، جهانی‌شدن، فرصت‌ها و تهدید‌های فراروی ایران اسلامی.

مطالعه ۳۵ صفحه آغازین کتاب

ریال 2,300,000

19 افرادی که هم اکنون این محصول را بازدید می کنند

فهرست عناوین

مهدویت و جهانی‌شدن، ‌هر‌ دو از جمله مباحث مهم و دغدغه‌های عصر حاضر است. اعتقاد به ظهور منجی و در معنای عام خود،‌ مهدویت‌،‌ یک باور دینی فراگیر در بین انسان‌ها بوده است. در ادیان مختلف چنین اعتقادی به‌نحو ملموس و بارزی تجلی پیدا کرده است و منجی با تعابیری چون «کلکی» در آیین هندو، ‌«مسیحا» در یهود و مسیحیت‌،‌ «سوشیانت» در زرتشت و در نهایت مهدی ۴ در فرهنگ اسلامی یاد شده است. چنین باورهایی به‌رغم تفاوت‌های خاص خود، ‌در تاکید بر ظهور یک منجی جهت گشودن راهی نو و جدید فراروی انسان در جهت نیل به یک سعادت ابدی، ‌مشترک هستند.[۱]

از این رو‌، ‌مهدویت و منجی‌گرایی دغدغه تمامی انسان‌ها در دوران‌های مختلف تاریخ بوده است. در عصر ما نیز که مسائل انسانی و اجتماعی بیش از پیش فراگیر و جهانی گشته، ‌این مسئله، ‌بسیار حایز اهمیت است.

از سویی وضعیت جهانی‌شدن با رشد فناوری ارتباطات همراه بوده که موجب فشردگی زمان و مکان، ‌هم‌جواری مجازی، ‌کش آمدن مناسبات اجتماعی در طول مکان، کوچک شدن جهان و در نهایت به تعبیر مارشال مک لوهان‌، ‌پیدایش «دهکده جهانی»‌ گشته است.

اهمیت چنین وضعیتی برای ما از دو منظر مطرح و حایز اهمیت است:

  1. آنکه ما خواسته یا ناخواسته تحت تاثیر چنین پدیده‌ای در قرن ۲۱ قرار داریم و بدین جهت شناخت ابعاد آن جهت تنظیم زندگی خویش ضروری خواهد بود.
  2. وجه دوم و مهمتر این پدیده برای ما‌،‌ نسبت و ارتباط آن با اعتقاد دیرین ما نسبت به مهدویت و ظهور منجی موعود۴ می‌باشد. در واقع باور ما به شکل‌گیری حکومتی جهانی، توسط حضرت مهدی ۴ ‌چنین پرسشی را مطرح می‌سازد که چه ارتباط و نسبتی بین مهدویت و حکومت جهانی حضرت مهدی ۴ ‌با پدیده جهانی‌سازی وجود دارد؟ و در واقع سئوال اساسی کتاب همین است.

[۱]. ن.ک، ادیب، مصطفی، ‌جهانی‌شدن و ظرفیت‌های معرفتی دین اسلام.

شناسنامه اثر

چاپ

اول

سال نشر

1392

شابك

9786002143488

نویسنده

دکتر مصطفی ادیب

صفحات ما در شبکه های اجتماعی