اجماع نظر نخبگان سیاسی و توسعه در جمهوری اسلامی ایران

با پیروزی انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی(ره) رهبران نظام برآمده از انقلاب به شکرانه استقلال سیاسی به دست آمده و با اتکاء به حمایت توده‌های مردم مسلمان در اندیشه پیشرفت کشور افتادند. اما دیری نگذشت که ا ختلاف‌نظرها درباره الگوی توسعه و چگونگی تحقق آن بالا گرفت.

دست کم سه دیدگاه در میان نخبگان سیاسی درباره الگوهای کارآمد توسعه کشور که منبعث از تعالیم دین مبین اسلام است پدید آمد: دیدگاهی که در آن اعتقاد به مخالفت با مالکیت خصوصی و اولویت دادن به بازار جایگاه اصلی را داشت، دیدگاهی که قسط اسلامی را صرفاً به واسطه نقش مداخله‌گر و تصدی‌گر دولت در اقتصاد ممکن می‌دانست و بالاخره دیدگاهی که تلفیقی از اقتصاد دولتی و اقتصاد خصوصی را در شرایط خاص ایران راهگشای توسعه می‌پنداشت.

در اولویت‌های نظام سیاسی جدید نیز وحدت‌نظر وجود نداشت. آیا کشور باید تمام توان خود را صرف توسعه مالی می‌کرد یا با توجه به تهدیدات دشمنان بیرونی، توجه خود را بیش از هر چیز معطوف به تقویت توانایی‌های دفاعی و امنیتی می‌ساخت.

تجاوز صدام به ایران و شروع جنگ هشت ساله موقتاً بحث‌ها را متوقف ساخت و امکانات کشور اساساً معطوف به دفاع ملّی شد. با پایان جنگ، اجماعی نسبی درباره ضرورت توسعه کشور و بازسازی خرابی‌های جنگ در میان نخبگان شکل گرفت و در دولت سازندگی دورانی از سازندگی زیربناهای کشور و تشویق به سرمایه‌گذاری و کارآفرینی آغاز شد.

با آغاز به کار دولت اصلاحات، تلاش مجدّانه به عمل آمد تا کاستی و کسری توسعه سیاسی رفع شود، اما در آن زمان کمترین اجماع در میان نخبگان سیاسی درباره مسیر توسعه و به ویژه اولویت توسعه اقتصادی یا سیاسی شکل گرفت. با این وجود، سند چشم‌انداز بیست ساله توسعه کشور که نمادی از اجماع نخبگان بود نهایتاً به تصویب رسید و سرلوحه سیاست‌گذاری‌های بعدی در حوزه توسعه کشور قرار گرفت.

دکتر ترابی در اثر حاضر، که مقوله‌ای نو و حائز اهمیت است، با تعمق در مباحث و سیاست‌گذاری‌های توسعه در کشور از ابتدای پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی تا پایان دولت جناب آقای خاتمی، کوشیده است تا اجماع نظر و اختلافات میان نخبگان سیاسی کشور و نقش آن در سیاست‌گذاری‌های مربوط به توسعه ملی را بررسی و تحلیل کند.

قلم روان و شیوای ایشان و غنای اطلاعات و آمار ارائه شده، کتاب را به متنی خواندنی و مُستدل تبدیل کرده است.

مطالعه ۳۵ صفحه آغازین کتاب