اشتباه در شخص طرف قرار‌داد

اشتباه در شخص طرف قرار‌داد (مطالعه تطبیقی در حقوق ایران وفرانسه): این مقررات که اقتباسی است از مواد ۱۱۰۹ و ۱۱۱۰ قانون‌مدنی فرانسه، به‌دلیل تفاوت‌هایی که در این خصوص در نظام حقوقی فرانسه و حقوق اسلامی وجود دارد، به‌طوری مبهم و اختلاف‌برانگیز طراحی شده‌است. به‌عنوان مثال، ماده ۱۹۹ رضای حاصل از اشتباه را موجب «نفوذ» قرارداد ندانسته و ماده ۲۰۱ اشتباه در شخص طرف قرارداد را با وجود شرایطی موجب «خلل» در قرارداد شمرده است.

اشتباه در شخص طرف قرار‌داد

این ابهام و استفاده قانون‌گذار از تعابیر غیراصطلاحی، موجب اختلاف‌نظر شدید درخصوص اثر اشتباه در شخص طرف قرارداد شده‌است. یک بررسی جامع و تحقیق کامل در فقه امامیه از یک‌طرف و حقوق فرانسه ازطرف دیگر، لازم است تا هم مفهوم اشتباه در شخص طرف قرارداد روشن گردد و هم اثر آن در حقوق ایران مشخص شود. (ضرورت تحقیق)

سؤالات

درواقع باید به این سؤالات پاسخ داد که ۱٫ مفهوم و قلمرو اشتباه در شخص طرف قرارداد چیست؟ ۲٫ اثر این اشتباه چه می‌باشد؟ بطلان، عدم‌نفوذ یا خیار فسخ؟ بدیهی است پذیرش هریک از این آثار، باید با مبانی فقهی و حقوقی اثبات شود. ۳٫ شرایط تأثیرگذاری اشتباه چیست؟ ۴٫ آیا از این جهت تفاوتی بین اشتباه در شخص طرف قرارداد با اشتباه در خود موضوع قرارداد وجود دارد؟ (سؤالات اصلی)

اصلی

این سؤالات اصلی خود متضمن سؤالات متعدد دیگری نیز هست. آیا منظور از اشتباه فقط اشتباه در هویت جسمانی شخص طرف قرارداد است یا شامل اشتباه در اوصاف شخص نیز هست؟ آیا اوصاف مختلف از این حیث تفاوتی دارند یا خیر؟ مفهوم علت‌عمده‌بودن شخصیت طرف قرارداد که در ماده ۲۰۱ به عنوان شرط تأثیر اشتباه ذکر شده، چیست؟ در کدام عقود شخصیت طرف قرارداد علت‌عمده محسوب می‌شود؟ آیا عقد نکاح نسبت به سایر عقود تفاوتی از این جهت دارد؟ وضعیت ایقاعات از این حیث چگونه است؟ رابطه اشتباه و اراده چیست؟ از نظر روان‌شناختی، اشتباه چه تأثیری بر اجزاء و عناصر اراده می‌گذارد؟ مبانی اثر اشتباه بر قرارداد چیست؟ جمع بین مصلحت‌های فردگرایانه (لزوم حمایت از شخص اشتباه‌کننده) و مصالح اجتماعی (لزوم حفظ روابط قراردادی) چگونه است؟ (سؤالات فرعی)