جغرافیای فرهنگی

کتاب حاضر را می‌توان یکی از کتاب‌های آموزشی در جغرافیای فرهنگی محسوب کرد. چرا که کتاب از سه بخش نظری، کاربردی و روش‌شناختی تشکیل شده و سعی در آموزش کاربردی جغرافیای فرهنگی دارد. در تحلیل‌های جغرافیای انسانی استفاده از اندیشه‌های اندیشمندان سایر رشته‌های علمی مانند جامعه‌شناسی، مردم‌شناسی، اقتصاد و علوم سیاسی موجب دید جامع‌نگرانه به مسائل می‌شود. جغرافیای فرهنگی نیز به دلیل ویژگی‌های میان‌رشته‌ای بودن، از این قاعده مستثنی نیست و به رشته‌های دانشگاهی بویژه انسان‌شناسی فرهنگی، جغرافیای تاریخی، جامعه‌شناسی، باستان‌شناسی و روان‌شناسی اجتماعی وابسته است.

طی دهه ۱۹۸۰ میلادی تمام گرایش‌های جغرافیای انسانی از ابعاد “فرهنگی” موضوع کاری خود آگاهی یافتند. جغرافیدانان اقتصادی به نهفته بودن اقتصادهای محلی در امور اجتماعی محلی پی بردند. جغرافیدانان سیاسی از ملی‌گرایی جدید و مفاهیم هویت در شکل‌گیری مرزبندی‌ها آگاهی یافتند، جغرافیدانان شهری توجه خود را به سوی سبک زندگی معطوف کرده و به احیای فرهنگی شهرها علاقه‌مند شدند. در سال ۱۹۹۸ گروه مطالعات جغرافیای اجتماعی موسسه جغرافیدانان بریتانیا “‌فعالیت فرهنگی^[۱]” خود را به راه انداخت و همزمان نام آن را به گروه مطالعاتی جغرافیای اجتماعی ـ فرهنگی^[۲] تغییر داد.

این کتاب به سه بخش مجزا تقسیم می‌شود و موضوعات آن در ۱۸ فصل مورد بحث قرار گرفته است. این فصول از تئوری در جغرافیای فرهنگی شروع شده و با جمع‌بندی نظرات به پایان رسیده است. فصول کتاب بیشتر در زمینه‌های مختلف جغرافیای فرهنگی و روش‌شناسی نوشته شده است.

بخش نخست به تئوری در جغرافیای فرهنگی می‌پردازد. در بخش تئوری هدف این‌است که به خواننده در درک بهتر تحلیل‌های جغرافیای فرهنگی کمک نماید.

بخش دوم با فکر کردن در مورد انتخاب بخش‌های خاص مطالعاتی که از طریق آنها می‌توان پژوهش‌های مربوط به جغرافیای فرهنگی انجام داد، آغاز می‌شود. تاکید کتاب این است که کشف فرایند بسیار مهم‌تر از خود موضوع است. این قسمت با پیوند دادن روش‌ها و قسمت تئوریکی موضوع و ملاک پروژه ادامه می‌یابد. با توجه به اینکه جغرافیای فرهنگی سعی در فهم عقاید و عملکردهایی دارد که دائما در جریان هستند، لازم است که محقق در قلمرو تکنیک‌های رایج دست به ابتکار بزند و از دستورالعمل‌های ثابت پیروی ننماید.

بخش سوم، که در مورد تفسیر احساسات است، تئوری را دوباره به مرکز توجه باز می‌گرداند؛ چرا که حقایق به خودی خود جذاب نبوده و به اندازه کافی گویا نیستند. این بخش خود مملو از ارزش می‌باشد؛ چون لازم است با عقایدی در مورد “حقیقت” و “جانبداری” و مخصوصاً مسئله بغرنج “ذهنیت” روبرو شود.

[۱]. cultural initiative

[۲]. Social and Cultural Geography Study Group

مطالعه ۳۵ صفحه آغازین کتاب