دین باوری «ابن سینا – ویتگنشتاین»

دین باوری «ابن سینا – ویتگنشتاین»:این موضوع بستر وسیع و عمیقی را فراهم می‌کند که برای دین‌شناسان و فیلسوفان دین بسیار مغتنم است. از نظر ویتگنشتاین هیچ نظریه‌ای هرچند مستدل و موجه قدرت تغییر جهت دادن به زندگی فرد را ندارد این در حالی ‌است که دین چنین قدرتی را دارد. آن چه در دین موضوعیت و اصالت دارد، نجات انسان است. اگر واقعاً می‌خواهیم نجات یابیم به یقین نیاز داریم نه عقل، رویا و دانش. این یقین همان ایمان است؛ چیزی که قلب و روح به آن نیاز دارد نه عقل نظری. زیرا این روح، جان و تمامی عواطف آدمی است که باید نجات یابد نه ذهن انتزاعی‌اش.

دین باوری «ابن سینا – ویتگنشتاین»

آن چه در تفکر ویتگنشتاین اهمیت اساسی دارد و برای معرفت دینی راه‌گشاست رویکرد خاصی است که وی به دین و دین‌داران به‌عنوان نحوه خاصی از زندگی دارد. دین داران با باورهای دینی زندگی می‌کنند. حیات‌، نحوه معیشت، امید و آرزوهای آنان وابسته به این نوع باورهای دینی است. آنان باور دینی را به‌عنوان امری که منطقی است یا منطقی نیست در نظر نمی‌گیرند. باور دینی امری فرا‌منطقی است. در دین و بیان دینی از نوعی زبان که ناشی از نوع خاصی نحوه زندگی است، استفاده می‌شود که خاص زبان دین است.

گزاره‌ها

در اینجا ما از این گزاره‌ها استفاده می‌کنیم: «من به فلان و بهمان حادثه‌ای (مثل روزقیامت) که در آینده اتفاق می‌افتد، باور دارم.» او معتقد است که این نوع استفاده از گزاره‌ها با آنچه در علم به کار می‌بریم، به‌طور کلی متفاوت است. در حوزه باورهای دینی به دنبال این نیستیم که مطلبی را برای کسی اثبات علمی و یا عقلانی کنیم چنین کاری مطمئناً «نامعقول» است.

نوشتار

آن چه در این نوشتار به دنبال آن هستیم پی‌جویی و وارسی این نوع نگاه خاص به باورهای دینی است. نگاهی که چنان در نگرش‌های ویتگنشتاین سیطره می‌یابد که حتی نمی‌تواند در سایر مسائل از این نگرش و تسلط دین‌گرا یا دین‌مدار جلوگیری کند. (خواه این مسائل را به قول مالکوم مسائل فلسفی در نظر بگیریم و خواه به قول وینچ مسائل غیرفلسفی) ما در این جا سعی می‌کنیم مهم‌ترین مسائلی که برآمده از نگرش و رویکرد ویتگنشتاین به بحث‌ها و مسائل و باورهای دینی است را مورد بحث و وارسی قرار دهیم.

دوران‌ساز

ابن‌سینا به‌عنوان چهره شاخص و دوران‌ساز در فلسفه اسلامی مطرح است به گونه‌ای که آرای او تراز و معیار در فلسفه اسلامی محسوب می‌شود. به نظر نگارنده این دو فیلسوف با وجود فلسفه‌های متفاوت، جهان‌بینی غیر یکسان و سایر تفاوت‌های مهم، ارزش مقایسه را با یکدیگر در بستری که امروزه کمتر مورد توجه است، یعنی، ایمان و باور دینی را دارند.

دینی

ایمان و باور دینی نه در اندیشه‌های ویتگنشتاین و نه در دیدگاه‌های ابن‌سینا اصالتا مورد بحث قرار نگرفته است. آن چه برای نگارنده اهمیت داشت این بود که نشان دهد علیرغم تفاوت‌های آشکار و پنهان آن دو در اندیشه‌های فلسفی‌شان، در مسئله ایمان و دین هر دو به نوعی بر تفاوت عمیق آن با مباحث عقلی و استدلالی تاکید دارند. ویتگنشتاین از زاویه یک فیلسوف مدرن با استفاده از اصطلاح ابتکاری خود یعنی بازی زبانی متفاوت دین با سایر مقولات و ابن‌سینا با استفاده از عبارت‌ها و داستان‌های عجیب تمثیلی و زبان عرفانی عملا تفاوت مذکور را نشان می‌دهند.